Baş tutmayacaq intiqam - Hekayə

– Məni tərk etsən, yaşaya bilmərəm. Həyatımda heç kəsi sənin qədər sevməmişəm. Bunu mənə eləmə! Getmə, Nəzrin… – Qorqud Nəzrinin ayaqlarından qucaqlayb uşaq kimi hönkürdü.

– Artıq, heç nəyi geri qaytarmaq mümkün deyil. Sənə qarşı hislərim bitib. Sən də aylardır əzab çəkirsən. Kaş sənə yalançı vədlər, tuta bilmədiyim sözlər verməzdim. İki mədəni insan kimi ayrılmağı bacarmalıyıq. Uşaq deyilsən ki…Bir az təmkinli, səbirli ol. Məni unutmağa çalış. Artıq səni sevmirəm. Mən sənin hislərinə layiq deyiləm.

– Bəs mənim həyatım necə olacaq?

– Bağışla məni. Amma sənə kömək edə bilmərəm. Gedəni saxlamaq olmaz…

***

"Qisas" - hekayə (+18)

*

“İndi intiqam zamanıdır.” – Astadan pıçıldadım. Artıq intiqam şeirləri yazmalıyam,  zorakılığın ən ədalətli davranış olduğunu bağırmalıyam dünyaya. Xaos başlamalıdır. Onun anasını ağlatmalıyam. Hər şey kökündən dəyişməlidir. Bütün nəslinə qan qusdurmalıyam o fahişənin. Evlərinin divarlarından qanın soyuq qoxusu yayılmalıdır şəhərin küçələrinə. Bütün avtomobillərin radiolarından mənim intiqam andım səslənməlidir. Söyüşlərim, bəddualarım və dəlicəsinə oxuduğum şeirlər qulaqlarında cingildəməlidir. Onun soyuqqanlılıqla mənim əynimə biçdiyi kəfəni yırtmalıyam. Çıxmalıyam bu gecənin qaranlığından. İnsafdan və şəfqətdən məhrum olan barmaqlarım tətiyi çəkib sərsəri gülləni onun beyninə göndərməlidir. Yatmış divin oyanmaq zamanı gəldi. Bıçağı çox ehtiyatla saplamalıyam ürəyinə – yeni cücərən sevgilər çox can verməsin deyə. Avtomobilimin maqintafonunda yüksək səslə “The Prodigy” dinləyirəm. “Smack my bitch up” deyə bağırır maqintafon. Smack my bitch up! Silahın soyuqluğu əllərimi üşüdür. Maşının güzgüsündə qızarmış gözlərimə baxıram.

Alkaqol. Bonzai. Kokain.

Gidemeyen İnsanın Şiiri - Celil CAVANŞİRden 2 ŞİİR

Çekip nereye gidesin

Gitmeye yer de yok ki

Veda etmeye insan

Sıkmaya el de yok ki

Artık yazmak imkânsız, bu denli  yalnızlığı

Biraz can sıkıntısı

Biraz amansız telaş

Yüreğim boş, elim boş

Hep ağlarım, susarım

Kapının zili çalar, pencereye koşarım…

Жалил Чаваншир - "КEТА ОЛМАГАН ОДАМНИНГ ШEЪРИ" (Özbəkcə)

Қайга чиқиб кетарсан,
Кетмоқликка йўл йўқдир.
Видо айтмоққа одам,
Силкимоққа қўл йўқдир...

Аммо ёза олмайсан бу кўнгилнинг ёлғизлигини...
Бироз жон қийналиши,
Бироз нигорон бўлмоқ,
Юрагим бўш, қўлим бўш...
йиғлайдирман, сўнарман.
Эшик тақиллар бирдан, ичкарига қочарман.
Лекин яшаб бўлмайди, одам каби ҳеч яшаб...
Бахтсиз ғам ўртасида улғаяман, ўламан.

"Belə bir gün idi" - Rudolf Otto Wiemer. Cəlil CAVANŞİRin tərcüməsində

Rudolf Otto Vimer (Rudolf Otto Wiemer) 1905-ci ildə, Fridrixrodada doğulub. Tanınmış alman şairi, nasiri və dramaturqudur. Bir müddət pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub. 1998-ci ildə vəfat edən Vimer Azərbaycan dilinə ilk dəfə tərcümə olunur.

***

  

Xüsusi bir gündə - babam belə danışırdı və xüsusilə gözəl bir gün olduğunu əlavə edirdi – şosse yoluylala bir adam gedirdi. Qonşusunu məhkəməyə vermək üçün şəhərdəki məhkəməyə getmək istəyirdi. Quşlar oxuyur, günəş şəfəq saçır, fəqət o adam – deyəsən adı Mayer idi - fəqət babam bunu tam olaraq bilmirdi -  üzünü turşutmuşdu, çünki əsəbi və kefsiz idi. Yolda gedərkən dəfələrlə hündürdən: “onu məhkəməyə verəcəyəm, məhkəməyə verəcəyəm!” deyirdi. Elə bu məqamda haqqında danışdığı şəxslə, qonşusu ilə qarşılaşdı.

Çarlz Bukovski: “Məni tanımaq istəyirsinizsə...”

Çarlz Bukovski: “Məni tanımaq istəyirsinizsə...”

"Məni tanıyan hər kəsin sizə deyə biləcəyi kimi, mən qəbulolunmaz  adamam.  Pis adamları, qanun pozanları, axmaqları sevirəm. Düzgün yaşayan, tətəmiz təraş olunmuş, qalstuklu adamlardan xoşum gəlmir. Ümidsiz adamları sevərəm, xəyalları qırıq, ağılları seyrək, yollarını sapmış adamları..."

Amerikan Ordusunun çavuşlarından biri, polyak əsilli Henrix Karl Bukovski, I Dünya Müharibəsindən sonra xidməti borcunu yerinə yetirmək üçün Almaniyaya gedir və orada tanış olduğu Katarina adlı qadınla evlənir. 16 Avqust 1920-ci ildə övladları dünyaya gəlir və onun adını da Henrix qoyurlar. Gənc cütlük 1923-cü ildə Amerikaya köçür. Əvvəl Baltimor, daha sonra  Los Ancelesdə  özünə gələcək axtaran Henrix, oğuluna əzab verməyə başlayır. Əvvəlcə Henri ardından imtina edib, adını Çarlz olaraq dəyişdirən Bukovski, sərt, mərhəmətsiz, üsyankar dilinə görə 6 il dayanmadan, həftədə 3 dəfə onu döyən atasına qarşı nifrətlə böyüyür.

Fridrix Nitsşenin "Tənha" şeiri Cəlil CAVANŞİRin tərcüməsində

 Qarıldaşan qarğalar,

Uçuşurlar şəhərə.

Hardasa yağacaq qar

Nə xoşbəxtdir deyirəm,

Evli bəxtəvərlərə…

Yerində donub qaldın,

Gözlərin də arxada.

Boşuna qaçırsan sən,

Bu qışdan uzaqlara.

Günther Weisenborn. "İfadə" - Cəlil CAVANŞİRin tərcüməsində

 Saat ona qalmışdı və mən həbsxana çarpayısının üzərində uzanıb yun adyalın altında divarı taqqıldadırdım. Qəfil kameranın içindəki lampa yanır və növbətçi müşahidə dəliyindən içəri baxırdı. O baxanda səssizcə yatırdım.

Başlanğıcda aradabir taqqıldatmağa başladım. O da eyni formada cavab verirdi. Səslər sanki  uzaqdan gəlirmiş kimi dərin və boğuqdu. Bir dəfə vurdum –a, iki dəfə vurdum –b,  üç dəfə vurdum –c.

Nizamsız halda divarı döyməyə başladı. Deyəsən başa düşməmişdi. Yenidən divarı taqqıldatmağa başladım, yenə başa düşmədi.

Yüz dəfə təkrarladım, heç cür başa sala bilmirdim. Narahatçılıqdan çıxmaq üçün alnımın tərini sildim. Bu dəfə o mənim anlamadığım tərzdə bəzi işarələr taqqıldatdı, mənim verdiyim işarələri isə başa düşmədi. Ümidsizliyə qapıldım.

Azadlıq, zehni ölüm yoxsa geri qayıdış?- "Kinyas və Kayra” romanı haqqında

Azadlıq nədir?
 Azadlıq anlayışını necə qavrayırıq?
 Azad insanın konkret tərifini verə bilərikmi?
 Bu suallar ətrafında saatlarla diskussiya aparmaq, onlarla kitab yazmaq mümkündür. Amma bu yazıda mənim məqsədim azadlıq haqda ətraflı diskussiya açmaq, mövzu ətrafında polemika yaratmaq deyil. Haqqında yazacağım romanı qavramaq üçün, sadəcə ekzistensialist dünyagörüşünün azadlıq və azad insan haqda irəli sürdüyü bir neçə məqama toxunacağam.
 Ekzistensializmə görə insan heç bir kənar təsir altında qalmadan, təbii şəkildə, sosial zərurətin təsiri altında formalaşan əşya kimi çıxış etmədən, seçimləri ilə, özünü formalaşdırmaqla azadlığı əldə edə bilər. Azad insan etdiyi hərəkətlərə, atdığı addımlara, davranışlarına görə məsuliyyət daşıyır. Azad insan şərtlər nə olursa olsun, heç bir halda məsuliyyəti boynundan atmır, özünə bəraət qazandırmır.
 Ekzistensializm XX əsrdə fəlsəfədə yeni dünyagörüşü yaratmaq cəhdi kimi meydana gəlmiş irrasionalist, subyektiv idealist fəlsəfi cərəyanlardan biridir..

Film yoxsa ədəbiyyat almanaxı? - "Ahlat ağacı" haqqında qeydlər

Nuri Bilgə Ceylanın 71-ci Kann festivalında nümayiş olunan, heç bir mükafat almasa da tamaşaçı rəğbəti görən "Ahlat ağacı" filmini izlədim.
Hələ də baxmayanlar üçün zəruri bir qeyd: Film 3 saat 8 dəqiqədir.
Film haqqında bir neçə qeydimi sizlərlə bölüşürəm.

- Film sanki bir ədəbiyyat almanaxıdır. Müxtəlif yazarlara istinadlar, göndərmələr olduqca maraqlıdır. Roman dadında film deyə bilərik. Kantdan Dostoyevskiyə, Qurani Kərimdən İbn-Ərabiyə qədər bir çox mətnlər yad edilib. Hər halda intellekt çox ciddi faktordur. Ceylan da bunu nümayiş etdirməkdən çəkinmir.

- Filmdə Yılmaz Güneyin xatırlanması xoşuma gəldi. Səhv etmirəmsə "Ümidsizlər" filmindən çox dramatik bir səhnə ilə Nuri abimiz ustada "salam göndərir."

"The Ballad of Buster Scruggs" filmi haqqında

Koen qardaşları “Baster Skraqs haqqında ballada”nı (The Ballad of Buster Scruggs) əvvəlcə serial kimi düşünsələr də, sonradan Netflix layihəni aldı və serial ideyası film-antalogiyaya çevrildi. Film çəkildi, üstəlik Venesiya Film Festivalında nümayiş olundu və mükafat da aldı. Bir sözlə filmdə qara yumorun ustaları olaraq tanınan Koen qardaşları yenidən tamaşaçı qarşısına serialla yox, bədii filmlə çıxdılar. Amma bəri başdan deyim ki, seriala hesablandığı üçün film sanki tamamlanmamış əhvalatlardan, "ətə-qana dolmamış" hekaylərdən ibarətdir.

-Vestern qəlibində, qara yumoru, musiqisi və rejissor işi ilə diqqət çəkən "The Ballad of Buster Scruggs" filmi 6 müxtəlif əhvalatdan, 6 hissədən ibarətdir.

"İnsanın dəyəri" filmi haqqında qeydlər

Kapitalist sistemi tənqid edən, onun iyrənc tərəflərini göstərən filmlər və kitablar hər zaman diqqətimi çəkir. Bunu sənətlə birləşdirib təqdim edən filmlər və kitablar daha çox maraqlı və lazımlıdır. Boş şüarçılıq şəxsən mənim üçün maraqsızdır.

"İnsanın dəyəri" filmində rejissor Stefan Brize mövcud sistemin, kapitalist düzənin, iqtisadi çətinliklərin fonunda insan hekayələrini təqdim edir. Kann Film Festivalında 2 mükfat almış bu film, aldığı mükafatlara tam layiqdir.

***

Filmin qəhrəmanı Tierrinin(Vinsent London) başına gələnlər bəlkə də çoxumuzun başına gəlib, ya da tezliklə buna bənzər şeyləri yaşayacağıq.

Stefan Brize sistemi, kapitalizmi çox sadə insanların həyatı fonunda ifşa edir. Bu detal mənim çox xoşuma gəldi. Böyük holdinqlər, o holdinqdə çalışan böyük vəzifə sahiblərinin həytı ilə empati qurmağımız çətindir. Məhz bu cür sadə qəhrəmanlarla buna nail olmaq, sistemin çürüklüyünü göstərmək daha məqbuldur.

Friedrich Nietzsche: “Mən sizdənəm və sizin düşməninizəm”

"Zərdüşt belə deyirdi" kitabından bir parça...

Almancadan tərcümə edən: Cəlil Cavanşir

Heç birimiz ən ciddi düşmənlərimizdən aman diləmirik. Eyni şəkildə qəlbən bağlandığımız, sevdiyimiz insanlardan aman diləmirik. İmkan verin sizə həqiqətləri izah edim: Savaşdakı qardaşlarım, sizi bütün qəlbimlə sevirəm. Mən sizdənəm və sizin ən yaxşı düşməninizəm. İmkan verin sizə həqiqəti deyim.

Qəlbinizdəki kini və həsədi bilirəm. Kini və həsədi tanımayacaq qədər böyük deyilsiniz. Heç olmasa bunları unutmayacaq qədər böyük olun.

Həqiqətə mücahidi  olmasanız belə, heç olmasa onun üçün savaşanlardan olun. Bunlar o müqəddəsliyin yolçuları və öncülləridir.  Çoxlu əskər görürürəm. Çoxlu düşmən görmək istərdim!

Mən sizi tanıyıram. Sizin kin bəslədiyiniz düşmənləriniz olmalıdır, xor görüləcək düşmənləriniz olmamalıdır.

Narkotik kilsəsinin papası

Yazar olmaq üçün litseydən qaçdı...

Mançestrdə tacir ailəsində doğulan, morfinin və digər narkotiklərin yorulmaz təbliğatçısı və morfin aludəçisi olan Tomas De Kvensi ingilis ədəbiyyatında önəmli bir yerə sahibdir. 1785-ci ildə zəngin tacir ailəsində doğulsa da, pula, var-dövlətə o qədər də marağı yox idi. Daima narahat və melanxolik ovqatı ilə ailəsini bezdirən Tomas təhsil aldığı Mançestr litseyindən anasına yazdığı məktublarda mənəvi cəhətdən yorulduğunu çatdırmağa çalşsa da, ailəsi onun melanxoliyasını, tənhalğını və şikayətlərini ciddiyə almırdı. Tomas məktublarının birində anasına yazırdı: “Təbii olaraq tənhalıqdan məmnunam, amma hər kəsin kaş ki, yanımda biri olsaydı dediyi anlar olur”. Atasının ölümündən sonra ailənin bütün yükünü çəkən, Tomasın digər qardaşlarına və bacılarına baxmağa məcbur olan anası oğlunun nazını çəkə bilməzdi. Anasına görə Tomasın melanxoliyası dünyada heç bir həkimin müalicə edə bilməyəcəyi xəstə zehniyyətdən qaynaqlanırdı. Doğmalarının belə anlamadığı gənc Tomas litseyin üçüncü kursuna qədər səbr edə bildi. Tomasın ən böyük arzusu yazar olmaq idi və o, 17 yaşında xəyyallarının arxasınca getmək üçün litseydən qaçır. Tomas çox sadə plan qurmuşdu. Dövrünün bir çox gənc şairləri kimi o da Uilliam Vortsvorda pərəstiş edirdi. Litseydən ayrıldıqdan sonra məqsədi Vortsvordun yaşadığı göllər bölgəsinə getmək, onunla görüşmək idi. Ailəsindən pul istəməyi mümkün deyildi. Amma onun səyahət fikrini hər zaman dəstəkləyən dayısı ona köməklik edə bilərdi. Tomas nə ailəsini, nə də dayısını narahat etmədən, Vortsvordun yanınan getmək fikrindən də daşınaraq Galler bölgəsini gəzməyə qərar verdi. Ailəsi Tomasın harada olmasından xəbərsiz, Tomas da pulsuz və səfil vəziyyətdə idi. O heç kəsdən kömək istəməyi özünə sığışdırmırdı. Bir neçə aydan sonra ailə dostları Toması London küçələrində avaralanarkən tapdı. Tomasın aylardır dilənçilərin, küçə uşaqlarının və fahişələrin arasında yaşadığını eşidən ailə dostları dəhşətə gəlmişdi. Toması tapan ailə dostları onu ailəsinə təhvil verirlər. Beləcə, yazar olmağı qarşsına məqsəd qoyan gənc, evə dönməyə məcbur olur.

Sol qolun xərçəngi və ya həkimlə həsbi-hal - YENİ ŞEİR

-Gecələri ağrıların çox olur?
-Bir siqaret yandırıram, dözürəm.
Amma hərdən, qıvrılıram ağrıdan,
Dəli kimi sabahacan gəzirəm.

-Çox cavansan, uşaqlar da balaca
Həm də təksən, kim qalacaq yanında?
Ata-anan da yaşlıdır, qulaq as,
Təsəlli-zad verməyəcəm yalandan.

-Bəlkə bir il də dözərsən, səbr elə
Yaşın qırxı keçməyib heç, cavansan...
Siqareti, içkini də at getsin,
Bir də əsla ruhdan düşmə, bacarsan...